گیاهان آپارتمانی

تعریف گیاهان آپارتمانی:

به گیاهانی اطلاق می شود که به دلیل نداشتن مقاومت به سرما باید در محیطی مساعد و سربسته با توجه به نیازهای فیزیولوژیکی شان از جمله نور، درجه حرارت، رطوبت و... در قسمتهای مختلف آپارتمان نگهداری شوند. زیرا محل زاد و ولد و منشاء اولیه ی آنها مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری( استوا ) بوده و از آنجا به سایر نقاط جهان انتقال یافته اند.

با تعریف فوق از گیاهان آپارتمانی بهتر است نیازهای زیست محیطی (اکولوژیکی) را ابتدا بررسی نماییم:

نور- رطوبت- درجه حرارت- خاک- تغذیه مصنوعی

نور)شدت نور- مدت تابش نور-کیفیت نور(

تهيه خاك مناسب، تنظيم آبياري و ثابت نگه داشتن درجه حرارت را مي توان به راحتي كنترل كرد ولي به جرات می توان گفت كه در منازل ،اكثرگياهان زينتي در محل مناسبي از نظر نور قرار نگرفته اند.

گياهاني كه منشاء و موطن اصلي آنها جنگلهاي انبوه و تاريك بوده در سايه مقاومت خوبي از خود نشان داده و گياهاني كه در حاشيه جنگلها بوده اند احتياج به نورمتوسط يا غير مستقيم خورشيد دارند و در نهايت جايگاه اصلي گياهان گلدار و پرتوقع نسبت به نوردر فضاي آزاد است.

بنابراین از نظر نور و نیاز به آن، گیاهان را به سه دسته تقسیم می کنند :                                               

1) روز بلند(آفتاب دوست): اين گياهان 10 تا 14 ساعت نياز به نور دارند.

2) روز كوتاه (سایه دوست ):اين گياهان كمتر از 12 ساعت نياز به نور دارند. در مقابل نور کم و سایه از خود مقاومت نشان داده و قادرند زندگی کنند مثل برگ انجیری ، آگلونما

3)روز خنثي( سایه – آفتاب دوست ):گیاهانی که حساسيتي نسبت به طول روز ندارند و نیاز به نور متوسط دارند مثل پتوس

- با توجه به گرایش گیاه به نور،گیاه در هر محلی قرار داشته باشد خود رابه سمت منبع نور می کشاند،زیرا گیاه فتوتروپیسم مثبت  دارد(برگها و ساقه ها تمایل به نور دارند)  و سبب انحنا و کجی ساقه آن میشودکه جهت رفع این عیب گهگاهی گلدان را چرخانده و جهت را تغییر داده تا کلیه اندام گیاه به یک میزان از نور بهره مند شوند.

ازپرده به عنوان عامل تنظيم كننده شدت نوراستفاده كنيد.

بدليل مثبت بودن خاصيت نورگرايي اندامهاي هوايي گياهان گلدان را هر15 روز يكبار به اندازه °90 بچرخانيد.

با ابري شدن هوا گلدان را به پنچره نزديك كرده ولي درشبهاي سرد زمستان، مواظب تماس برگها با شيشه باشيد.

جهت جلوگيري از تابش مستقيم آفتاب از فروردين تا مهر بر روي شيشه پاسيو و گلخانه از موادي مانند شيرآهك و دوغ آب گل ، استفاده نموده و در پاييز و زمستان شيشه ها را بشوييد.

گیاه را نباید مقابل نور آفتاب غبارپاشی نمود،زیرا قطرات آب نور را از خود عبور داده و موجب سوختگی برگها میشوند.

نياز نوري گياهاني كه برگهاي رنگي(ابلق) دارند بيشتراز گياهان با برگهاي سبزمي باشد.

انتقال گیاه از محلی با نور کم به محلی که دارای نور شدید (و یا بالعکس) باید تدریجا" انجام پذیرد و یکباره نباشد.

در صورت نيازبه نورمصنوعي استفاده ازلامپهاي فلورسنت بهترازلامپهاي معمولي است؛ زيرا انرژي حرارتي كمتري توليد مي كنند.فاصله لامپ از گیاه حداکثر باید 40سانتی متر باشد (لامپ مهتابی حرارت تولید نمی کند ولی لامپ آفتابی حرارت تولید می کند.)

از نظر میزان دریافت نور پنجره های خانه  را به صورت زیر تقسیم بندی می کنند:

شمالی < شرقی < غربی < جنوبی

بنابراین پنجره های جنوبی بیشترین میزان دریافت نور را دارند.

کمبود نور و نور زیاد هرکدام مشکلاتی را ایجاد می کند:

 به علت كمبود نورمناسب درآپارتمان جاي گلدانها را باهم عوض كنيد.

 در صورتیکه برگهای گیاه رنگ پریده و برگهاي جديد بي رنگ باشد ،فواصل بین برگهای تازه روییده نسبت به فواصل برگهای قدیمی بیشتر باشد و همچنین ساقه گیاه کشیده و نازکتر شده و یا حالت خمیده به خود گیرد،در این حالت متوجه خواهیم شد که گیاه با مشکل کمبود نور مواجه شده است،بنابراین می بایست آنرا به مکانی با نور مناسب انتقال دهیم.

. در نور كم برگهاي جديد بسيار ريز، ساقه علفي ،ترد و شكننده شده ، طول دمبرگ درازترازمعمول، رنگ برگها سفيد و درنهايت غنچه ها كوچك و گلها كم پرو كم رنگ مي شوند.

در اكثر موارد علائم سوختگي و ایجاد لکه های قهوه ای روی برگها، ناشي از تابش شديد آفتاب(شدت اشعه ماوراء بنفش) دروسط روزمي باشد.

" نیاز به نور در گیاهان برگ رنگی – ابلق – گلدار بیشتر از گیاهان برگ سبز –بدون گل می باشد ."

رطوبت

(رطوبت خاک(آبیاری) – رطوبت هوا(رطوبت نسبی))

رطوبت خاک(آبیاری)

ازاساسي ترين عوامل موثر در بقاء و رشد گياهان با توجه به اینکه حدود 90 % وزن گياهان را آب تشكيل  مي دهد آبیاری صحیح است.

اكثرگياهان آپارتماني ازآبياري  بی رویه و بيش ازحد رنج مي برند، بنابراین شناخت نياز آبي گياه مهم بوده و دسترسی به این مهم بدون توجه به بافت خاك ( قدرت نگهداري آب) وهمچنين وضعيت زهكش گلدان امكان پذيرنيست. ميزان آبياري و دفعات آن درخاكهاي مختلف متفاوت و بستگي به گونه گياه نيز دارد. دربعضي از گياهان سطح خاك هميشه بايد مرطوب بوده و در بعضي سطح خاك در فاصله دو آبياري بايد خشك شود. مثلاً بايد گلدان آزاليا را به مدت 10 دقيقه درون ظرف قرار داد ولي كالاديوم در حال استراحت بدون آبياري زمستان گذراني مي كند.

براي دانستن نيازآبي گياه نبايد به صورت تقويمي اكتفا كرد (هفته اي يكبار،دوبار...) زيرا نياز آبي با جنس وگونه گیاهی، درجه حرارت، رطوبت و فصول مختلف سال  ارتباط داشته و بايد آنها را مد نظر گرفت.

گیاهان را از نظر نیاز آبی به سه دسته :

نیاز آبی زیاد: در هر نوبت آبیاری به مقداری آب دهید که به محض خروج آب از زهکش آبیاری را قطع نموده، در نوبت بعدی اگر سطح خاک خشک بود، اقدام به آبیاری نمایید، به هیچ عنوان آب در زیر گلدانی باقی نماند.

نیاز آبی متوسط : در هر نوبت آبیاری به مقداری آب دهید که به محض خروج آب از زهکش آبیاری را قطع نموده، در نوبت بعدی اگر به میزان یک بند انگشت داخل خاک فرو برده و مشاهده نمودید که خاک کاملاً خشک بود، اقدام به آبیاری نمایید، به هیچ عنوان آب در زیر گلدانی باقی نماند.

نیاز آبی کم: در هر نوبت آبیاری به مقداری آب دهید که به محض خروج آب از زهکش آبیاری را قطع نموده، در نوبت بعدی اگر به میزان دو بند انگشت داخل خاک فرو برده و مشاهده نمودید که خاک کاملاً خشک بود، اقدام به آبیاری نمایید، به هیچ عنوان آب در زیر گلدانی باقی نماند.

خاك گلدان را مرتباً بازديد كنيد.

آب اضافي بايد حداكثر15دقيقه بعد از آبیاری از گلدان خارج شود. درغيراين صورت بايد سریعاً زهكش را بازديد نموده  يا خاك اصلاح شود. جهت برطرف نمودن انسداد زهکش بهتر است از سیخک زدن بگونه ای که به ریشه های گیاه آسیبی وارد نشود استفاده نمود.

در صورت تشنگي مفرط و خشكي گياه، مي توان گياه را به مدت 15 دقيقه درون ظرف آب قرارداده، بعد اجازه دهيم آب اضافي خارج شود‍‍‍‍‍‍. در صورت حساسيت برگ برخی گياهان نسبت به خيس شدن و بروز بیماریهای قارچی نیز چنین روشی پیشنهاد می گردد (نظیر بنفشه آفریقایی).

با شروع فصل پاييز و کاهش دما اكثر گياهان به استراحت نسبي رفته و نياز كمتري به آب دارند. همچنین لازم بذکر است درگياهان ريزوم دار پس از ريزش برگ، آبياري بايد متوقف شود.

آب مناسب از نظر دمایی آبی است که نه خیلی گرم  و نه خیلی سرد باشد. زيرا آبياري با آب گرم و سرد باعث ايجاد شوك در گياه مي شود. بنابراین بهتر است در صورت استفاده از آب شهری اجازه دهیم کمی آب از لوله ها خارج گردیده سپس آب مورد نظر برای آبیاری را در تشتی ریخته تا با محیط همدما شده و املاح آن نیز تا حدممکن ته نشین گردد. 

بعضي از گياهان به املاح آب آشاميدني نيزحساس هستند پس بايد با آب باران، آب جوشيده سرد شده، برفك ذوب شده يخچال و .... آبياري شوند.

بهترین شیوه آبیاری اینگونه است که آب را در اطراف گلدان(در نزدیکی لبه) و با فاصله از ساقه گیاه بریزیم. زیرا بخش عمده آب توسط ریز ریشه ها که در انتهای ریشه ها قرار دارند جذب شده و احتمال بروز بیماریهای قارچی و پوسیدگی در ساقه کمتر می شود ( خصوصاً در مورد گیاهانی مانند لیندا، یوکا و ...).

در كاشت گروهي گیاهان در فلاورباکس بايد نيازآبي گیاهان را درنظرگرفته و در صورتیکه نیاز آبی یکسانی ندارند برخی از آنها را با گلدان کاشته و برای اینکه نمای بدی نداشته باشد سطح خاک را با خزه پوشاند.

در هنگام مسافرت مي توان نیاز آبی گياهان را به روشهای زیر برطرف نمود:

روش کوزه ای (بیشتر در خصوص گیاهان باغچه ای) 

روش فيتيله اي (فيتيله پنبه اي يا پارچه پنبه اي و يا پشم شيشه به ضخامت يك مداد و یا استفاده از ظروف سرم).

ظروف واژگون (نظیر بطری نوشابه که در آن آب ریخته ، روی درب آن سوراخ کوچکی ایجاد نموده و بطری را برعکس روی سطح خاک می گذاریم)

در اثر کم آبی و پر آبی مشکلات زیر برای گیاهان بوجود می آید :

1) پژمردگی گیاه : در کم آبی به دلیل نرسیدن آب مورد نیاز به قسمتهای هوایی گیاه این عارضه بوجود آمده و در پر آبی به دلیل پر شدن لوله های مویین(ماکرو) خاک توسط آب زیاد و در نتیجه جلوگیری از عمل تنفس بوجود می آید.

نکته: خاک از لوله های مویین تشکیل شده که برخی از آنها میکرو بوده و برخی دیگر ماکرو می باشد .

2) زرد شدن برگها: بدلیل اختلال در جذب موادغذایی  لازم که باید به صورت محلول در اختیار گیاه قرار بگیرد (چه در کم آبی و چه در پر آبی) رنگ برگها زرد میگردد.

رطوبت هوا(رطوبت نسبی)

به دلیل اینکه منشاء اكثرگياهان ، جنگلهاي انبوه و مرطوب است، رطوبت مناسب باعث شادابي برگهاي گياه مي شود. گياهان با ورود به آپارتمان با كمبود رطوبت مواجه شده، بعد از مدتي با زرد و قهوه اي شدن كناره و نوك برگها، چروك شدن و در نهايت خزان برگها مواجه مي شوند.

نکته: نبايد رطوبت نسبی را با آبياري اشتباه گرفت.

در مناطقي كه ميزان بارندگي بالاست، گياه رطوبت نسبی لازم را ازهوا دريافت مي كند ولي در مناطقي با هواي گرم و خشك، غبار پاشي روزانه و تامين رطوبت دائمي لازم است.(برای خریداری گیاهان،گیاهی را انتخاب نمایید که با محل زندگی شما و آب هوای آن متناسب باشد.)

جريان هوا باعث كاهش رطوبت نسبي هوا مي گردد.

رطوبت و دفعات غبا رپاشي : نياز رطوبتي گياهان از روزي 4 بار تا هفته اي يكبار متفاوت است.برای برطرف نمودن نیاز رطوبت نسبی گیاهان بهتر است از روش غبارپاشی با اسپری، بردن گیاه با خود به حمام (در اثر کمبود رطوبت لبه برگها خشک و دندانه دار میشوند، در این صورت میتوان گیاه را به حمام برد، زیرا تمام رطوبت حمام را جذب میکند.)، استفاده از دستگاه بخور با رعایت فاصله از گیاهان،

، قرار دادن گیاهان در آشپزخانه استفاده نمایید.

رطوبت و نور خورشيد: بهترين زمان غبار پاشي صبح و عصر در سايه است، زيرا قطرات آب مانند ذره بين عمل كرده و باعث سوختگي برگها مي شوند؛ جهت تشكيل قطرات ريزتر، غبار پاش را در15سانتی متری گياه نگه داريد.

غبار پاشي و آب مناسب: غبار پاشي بايد با آب سبك، بدون املاح و ولرم صورت گيرد.

رطوبت و استمرارآن :

الف) رطوبت و زير گلداني : چسبيدن آب به ته گلدان باعث باتلاقي شدن خاك و پوسيدگي ريشه ها مي شود.

ايجاد حمام گلدان:

محيط مرطوب يكي از عوامل مساعد براي رشد قارچهاي بيماري زا نظير سفيدكها و كپك خاكستري است؛ درصورت ابتلا تا رفع علائم ازغبارپاشي و افزايش رطوبت خودداري نمائيد.

با سرد شدن هوا نياز رطوبتي گياه كاهش مي يابد، در صورتي كه درجه حرارت محيط پايين ترازدرجه حرارت حداقل مورد نياز است؛ ( زير 10 درجه) غبار پاشي را متوقف نمائيد ودر درجه حرارت بالاتر از درجه ماكزيمم مورد نياز گياه غبار پاشي را انجام دهيد.

درجه حرارت

هر گياه به دماي معيني نياز دارد كه مخصوص آن گياه بوده و با بقيه متفاوت است؛ بالا و پايين بودن بيش از حد درجه حرارت به گياه آسيب رسانده و اثر نامطلوب آن به شكلهاي مختلف در گياه ظاهر مي شود .

مشکل اصلی درجه حرارت در فصل زمستان است،بهتر است گیاه را در مکانی قرار دهیم که منبع حرارتی وجود دارد،اما تامین رطوبت و غبارپاشی فراموش نشود.(در تابستان مشکلی وجود ندارد،چون منشاء اکثر گیاهان آپارتمانی مناطق حاره ای است.)

  براي بالا بردن درجه حرارت محيط مي توان از وسايل گرمازا نظير شوفاژو يا بخاري استفاده نمود كه در اين صورت گياه بايد از منبع حرارتي حداقل 5/1 متر فاصله داشته و درجه حرارت محيط نيز نبايد از حد متعارف خود بالاتر برود . ( نوع سوخت مصرفي مهم است )

براي پايين آوردن درجه حرارت مي توان گياه را به محل خنكتر انتقال داد و يا به كمك آبفشان و بالا بردن رطوبت محيط ، درجه حرارت محيط را كاهش داد . همچنين مي توان از منابع سرمازا مانند كولر استفاده نمود كه در اين صورت نبايد جريان باد سرد به طور مستقيم به گياه برخورد كند .

براي كنترل درجه حرارات در محل نگهداري گياهان مي توان از دماسنج استفاده كرد.

بطور كلي بهترين درجه حرارت براي گياهان آپارتماني درجه حرارتي است كه انسان در آن كمي احساس سرما كند.

در شبهاي سرد زمستان گياهان را بين پرده و شيشه پنجره قرار ندهيد زيرا تماس برگها با شيشه سرد سبب يخزدگي و سياه شدن آنها مي گردد.

 خاك

خاك خوب عبارت است از محيطي كه وضعيت ظاهري، خواص فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي آن مطلوب گياه باشد كه در گياهان مختلف متفاوت است.ازنظرفيزيكي بافت خاك بايد طوري باشد كه ريشه بتواند درآن نفوذ كرده و آب اضافي آن خارج شود واز نظرشيميايي هم بايد بتواند مواد غذايي گياه را تامين كند.

شن =mm  2 تا mm 06/0                         لاي= mm 06/0 تا mm 004/0   رس= كمتر ازmm004/0 

انواع خاک:

خاك كمپوست :اين خاك متشكل ازبرگ خشك، كاغذ، مقوا و پوست ميوه جات است كه براثر رطوبت و حرارت حاصل ازعمل باكتريهاي تجزيه كننده (حدود يكسال) پوسيده شده و از نظر فيزيكى داراى ساختماني بسيار عالى مى باشد ولى از نظر مواد غذايى فقير است .

خاك لوم (ليموني) : مخلوطي ازخاك رس، شن و مواد آلي است كه بعد ازطغيان رودخانه ها دركنارآنها به جا مي ماند و از نظر مواد غذايي غني بوده و بافتي سنگينتر از كمپوست دارد.

پيت (تورب) :   بقاياي خردشده گياهان آبزي باتلاقها ومردابها كه به حالت نيمه پوسيده، تجزيه شده اند وآنرا پس ازاستخراج، در تركيبات خاكي گلدان بكارمي برند.(مثل: پيت خزه)علاوه براين ازريشه و برگ پوسيده شده خزه هاي جنگلي هم براي افزايش نگهداري آب و مواد غذايي (حدود 48% ) استفاده مي كنيم.

خاك كوش : به مخلوطي از خاك برگ، كود دامي و خاك زراعي كه حدود يك سال تحت تاثير رطوبت و حرارت حاصل ازفعاليت باكتريها قرار گرفته و پوسيده شده اند، خاك كوش گويند. 

پوكه هاي معدني و صنعتي: از اين مواد به عنوان نگهدارنده ريشه استفا ده كرده و با اضافه كردن كودهاي كامل شيميايي به آب مي توانند تغذيه گياه را هم انجام دهند. از پوكه هاي معدني مي توان به پرلايت و ورمي كولايت اشاره كرد.

  پرلايت (perlite ) : سنگ معدن را خرد كرده و الك مي كنند، سپس تا 760 درجه سانتيگراد حرارت مي دهند كه نتيجه آن ماده سيليكاتي سفيد و خاكستري رنگ پرلايت است. اين ماده منشاء آتشفشاني داشته و ph آن حدود 8 - 6 مي باشد. از وي‍ژگيهاي پرلايت مي توان به جذب آب، حدود 3 تا 4  برابر وزن خود و اضافه نمودن مقدار زيادي هوا به مخلوط خاك اشاره كرد.

 ورمي كولايت (vermiculite  ): ماده اي كاني از نوع ميكا، كه وقتي حرارت ببيند بر حجمش افزوده مي شود. ازنظر واكنش خنثي، غير قابل حل درآب و به ميزان زيادي جاذب آن مي باشد. بايد متذكر شد كه انواع غير باغباني ورمي كولايت هم وجود دارد كه براي گياه سمي است.

انواع خاک از نظر رطوبت :

گیاهانی که خاکشان احتیاج به رطوبت زیاد دارد : پتوس، سرخس ، اسپاتیفیلوم

گیاهانی که خاکشان احتیاج به رطوبت متوسط دارد : فیلودندرون ، دراسنا

گیاهانی که خاکشان احتیاج به رطوبت ندارد : شفلرا ، فیکوس  ، پاندانوس

بافت خاک :

درشتی و ریزی ذرات تشکیل دهنده خاک را بافت خاک گویند. از نظر  علم خاکشناسی بافت خاک به :

سنگین ( رسی ): خلل و فرج کمتری  داشته و نرم است .

سبک ( شنی ): خلل و فرج بیشتری داشته و زبر است .

نیمه سبک ( شنی رسی) : خلل و فرج به اندازه متعادل دارد . 

در باغبانی نیز خاک را از نظر بافت به سه دسته تقسیم می کنند:

 خاک سنگین = 1قسمت خاکبرگ + 2قسمت خاک زراعی

خاک سبک = 2 قسمت خاکبرگ +1قسمت خاک زراعی

خاک نیمه سبک یا نیمه سنگین =1قسمت  خاکبرگ + 1قسمت خاک زراعی

بنابراین "   هرچه خاکبرگ به خاک اضافه شود خاک رو به سبک شدن می رود و خاک می تواند آبرا بیشتر در خود نگه دارد . "

 طراحی فضای سبز

تغذيه مصنوعي

كودهاي تكميلي : كودهايي كه حاوي عناصر كمياب غذايي مانند آهن، كلسيم، منيزيم، سديم، منگنز، روي، بر، مس، موليبدون و ... بوده و همراه عناصر اصلي ازت، فسفر و پتاسيم بصورت مايع ، پودرو يا دانه هاي ريز در اختيار گياهان قرار مي گيرند.     (‌ بطور كلي 16 عنصر مورد نياز گياهان است كه اصولاً با غلظت 2 در هزار يا يك قاشق غذاخوري در 4 ليتر آب مورد استفاده قرار مي گيرد. )

موادغذايي مكمل را هميشه در دوران رشد ( بهار و تابستان ) و با فاصله دو هفته تا ماهي يكبار، به صورت محلول و همراه با آب آبياري به خاك گلدان اضافه كنيد.

 بعد ازتعويض گلدان، گياه تا يكماه نياز به تغذيه مصنوعي ندارد. 

هيچگاه گياه بيمار را تغذيه مصنوعي نكنيد، بهتر است ابتدا مشکل گیاه را برطرف نموده سپس تغذیه نمایید.

عدم تغذيه مصنوعي بهتر از تغذيه بيش از اندازه است، زيرا زيادي املاح در خاك سبب وارد شدن صدمات شديد به گیاه مي شود.

گياهان گلدار در هنگام گلدهي احتياج بيشتري به تغذيه مصنوعي دارند.

بايد در نظر داشت كه در هنگام استفاده از خاك، رطوبت آن به حدي نباشد كه كلوخه شود . بهترین حالت زمانی است كه وقتی خاک را با دست فشار مي دهيم به صورت گلوله در بيايد.

براي ضدعفوني كردن خاك دربرابر بذر علفهاي هرز، نماتدها، قارچها، باكتريها، تخم و لارو حشرات ، مي توان از مواد شيميايي نظير واپام، متيل برومايد، فرم آلدييد و ... استفاده نمود كه بعد از استفاده بايد 2 روز تا 2 هفته صبر نمود تا بخارات ايجاد شده  از بين بروند. معمولاً سطح خاك به وسيله پوششهاي پلاستيكي پوشيده مي شود. همچنين مي توان از روش حرارت دهي مرطوب استفاده نمود كه در اين روش بخار را از طريق لوله هاي سوراخ دار كه در عمق 20-15 سانتيمتري خاك برروي سكوهاي سربسته گلخانه قرار دارند، به خاك مي دهند. بايد درنظر داشت كه خاك در هنگام حرارت ديدن مرطوب باشد ولي خيس نباشد. دماي مناسب 82 درجه سانتيگراد، به مدت 30دقيقه و يا 60 درجه سانتيگراد به مدت 30 دقيقه است كه حالت دوم مطلوبترين حالت مي باشد زيرا موجودات زنده خاك كه اثر مفيد دارند از بين نمي روند.

انتخاب ، خريد گياه و نقل مكان

ميزان مهارت خود را در پرورش گياها ن مختلف ارزيابي كنيد .

شرايط محيطي از قبيل نور ، درجه حرارت و رطوبت محل زندگي خود را در نظر داشته باشيد .

تناسب گلدان با فضاي آپارتمان : برخي گياهان با توجه به شكل خاص و تعداد برگها ، فضاي آپارتمان را به گونه اي ديگر تغيير مي دهند . مانند گياه آگلونما كه اتاق كوچك را بزرگتر جلوه مي دهد .

درصورت مبتدي بودن بهتر است از گياهان كم توقع ، ارزان ، سريع الرشد و قابل تكثير به صورت ساده انتخاب كنيد .

برگها ، ساقه ، گلها و خاك گياه را به دقت بازديد كنيد تا از عدم وجود آثار و بقاياي آفات و امرا ض و علفهاي هرز اطمينان حاصل نماييد .  نكته :‌ درفصل زمستان بيشتردقت كنيد .

هميشه گياه ريشه پر خريداري نماييد .

اگر گياه گلدار مانند آزاليا مورد نظر شماست گياهاني را انتخاب نماييد كه پرغنچه باشد و اكثر غنچه ها هنوز باز نشده باشد .

درصورت تمايل به كاشت گروهي گياهان مختلف ، دقت نماييد تا گياهان از نظر رنگ، شكل برگها و نيازهاي محيطي كاملا" هماهنگ باشند .

تهيه غذاهاي مصنوعي مايع يا جامد محلول در آب و نحوه استفاده از آن .

دانستن نام صحيح و نام علمي گياه لازم است تا بتوانيد اطلاعات جامعتري از منابع مختلف كسب كنيد .

حمل و نقل گلدان مخصوصا" در فصل زمستان اهميت فراوان دارد . گلدان را در دو لايه كاغذي پيچيده تا تغييرات شديد رطوبت و حرارت به گياه لطمه اي نزند . درضمن حتي الامكان گلدان گياهان را در قسمت اتاق اتومبيل حمل و نقل نماييد .

انواع گلدان و تعويض آن

- اندازه گلدان از استاندارد خاصي پيروي مي كند كه به قرارزير است :

قطر ته گلدان برابر سه چهارم قطر دهانه آن و ارتفاع آن چهار پنجم قطر دهانه آن است .  نامگذاري گلدان ها برحسب قطر داخلي لبه فوقاني آنها بوده و در سايزهاي 7،9 ،12،15، 25، 30، 37 و ...  سانتيمتر موجود مي باشد . بايد دقت داشت كه درهنگام تعويض ، گلداني با يك سايز بزرگتر را انتخاب كرد .

جنس گلدان كه اغلب از سفال، سفال لعابدار ، پلاستيك ، چوب ، فايبرگلاس ، سيماني و ... مي باشد .

شكل گلدان كه بهترين حالت آن مخروط ناقص مي باشد .

محاسن گلدانهاي پلاستيكي : تنوع شكل ، رنگ و طراحي آن

معايب گلدانهاي پلاستيكي : نداشتن زهكش مناسب و غيراستاندارد بودن شكل آن

 محاسن گلدانهاي سفالي: قابليت نفوذ جدار آن ، شكل و رنگ طبيعي و همچنين عدم برگشتن گلدان  

    معايب گلدانهاي سفالي: سنگيني و شكنندگي آن

سوراخ ته گلدان بايد متناسب با حجم آن باشد . ريختن قطعات كوچك گلدان شكسته و يا سنگريزه روي سوراخ ، جهت بازنگهداشتن زهكش و جلوگيري از باتلاقي شدن خاك ضروري مي باشد . همچنين توصيه مي شود جهت جلوگيري از مسدود شدن سوراخ زهكش ، مقداري پوشال يا پوست شلتوك برنج روي سنگريزه ها بريزيد .

در صورت مسدود شدن سوراخ ، آنرا بوسيله يك مفتول به آرامي باز كنيد .

كند شدن رشد گياه و خروج ريشه از انتهاي گلدان، نشان دهنده زمان تعويض گلدان است كه بهترين زمان براي اين عمل فصل بهارمي باشد . دربهار با توجه به اينكه شيره نباتي گياه به جريان افتاده ، ريشه توانايي ترميم بافتهاي خود را داشته و مي تواند صدمات وارده را جبران نمايد .

درصورتي كه از گلدانهاي قديمي استفاده مي كنيد حتما" آنها را به وسيله آب و برس و يا محلول سود 10% شستشو نماييد .

طريقه تعويض گلدان :

روز قبل از تعويض ، گلدان را آبياري نموده و در هنگام تعويض دست چپ خود را بر روي سطح خاك گلدان قرار داده و گلدان را وارونه كرده و با وارد نمودن چند ضربه به لبه گلدان ، گياه را از گلدان خارج كنيد . سپس خاك كهنه را تا حد امكان حذف كرده ، گياه را داخل گلدان جديد گذاشته و خاك جديد را به آن اضافه كنيد .بعد خاك اطراف گياه را با كمك فشار انگشتان دست متراكم نموده و در نهايت گياه را آبياري نماييد .

پس از تعويض گلدان به ريشه ها ی گياه اجازه دهيد تا به دنبال آب رفته و بدين ترتيب توسعه يابند. ازاين رو در دو روز اول گياه را آبياري نكرده و گلدان را در محلي سايه با درجه حرارت بالا غبارپاشي نماييد .

درصورت سنگين و حجيم شدن گلدان و عدم امكان تعويض ، حدود 5 سانتيمتر از                  خاك سطحي گلدان را با خاك غني و نو تعويض نماييد .

گلدانهاي سفالي نو را قبل از كاشت در آن ،به مدت 15 دقيقه درون آب قرار دهيد.

 ازدياد

ازدياد عبارت است از افزايش در تعداد گياهان با استفاده از روشهاي جنسي و غيرجنسي.

الف - تكثير جنسي : شامل ازدياد بوسيله بذر در گياهان گلدار و بوسيله هاگ در گياهان بي گل كه گياهان حاصله داراي ساختمان ژنتيكي جديد بوده و از تركيب ژنتيكي دو والد استفاده مي كنند.

قوه ناميه : توانايي بذر براي جوانه زدن

ركود بذر :

الف ) پوشش سخت بذر:  سبب غير قابل نفوذ بودن در مقابل آب شده و يا از تبادلات گازي جلوگيري مي كند. اين پوشش را مي توان به طرق زير برطرف نمود:

خراش دهي مكانيكي كه با استفاده از كاغذ سمباده، سوهان يا سطح خشن و شكاف دادن انجام مي شود.

خراش دهي با اسيد كه در آن از اسيد سولفوريك غليظ و به مدت 10 دقيقه تا 6 ساعت استفاده مي شود( اين زمان بسته به نوع بذر و دما فرق دارد) كه پس ازآن بذررا مي شويند.

خيساندن بذر در آب داغ با دماي77 تا 100 درجه سانتيگراد به مدت 12 تا 24 ساعت.

ب ) مواد مهاركننده يا باز دارنده جوانه زني بذر: ممكن است مواد شيميايي موجود در ميوه، پوشش بذر و جنين عامل جلوگيري از جوانه زني بذر باشد كه اين مواد درحقيقت پس مانده اعمال متابوليكي يا هورمونهاي داخلي گياه هستند نظيرABA  در بذر سيب. دراثر خيساندن بذور د رآب ،‌ اين مواد در آب حل مي شوند.

پ ) جنين رشد نكرده : بذر بعضي از گياهان مانند نخلها را بلافاصله پس از برداشت نمي توان كاشت كه علت آن نيز جنين رشد نكرده و كامل نشدن شكل ظاهري آن بوده كه بعد از چند روز تا چند ماه درون بذررشد مي كند. (تغييرات فيزيولوژيكي در داخل بذر = > رسيدن بعدي يا پس رسي )

ت ) جنين راكد :

كه علت ويا علل آن كاملاً مشخص نبوده و ممكن است شرايط فيزيولوژيكي داخل بذر عامل آن باشد. براي برطرف كردن آن از روش چينه سرمايي استفاده نموده كه در اين روش بذرها را در بين لايه ها و چينه هاي شن مرطوب، خاك اره يا پيت خزه در كيسه هاي پلاستيكي،جعبه ها و ظروف شيشه اي همراه با سرمادهي قرارمي دهند. پس از 2 تا 3 روز بذرها آب را جذب كرده و به مدت 1 تا 4 ماه در يخچال قرارمي گيرد سپس بدون اينكه بذرها خشك شوند آنها را مي كارند. سرما دهي خشك در شكستن ركود موثر نيست.

ب – تكثير غير جنسي :

قلمه زدن : قلمه قسمتي از ساقه، برگ و يا ريشه است كه از گياه مادري جدا شده و در شرايط مساعد براي ريشه زايي نگهداري مي شود.

قلمه ريشه : از اين روش در گياهاني كه توانايي توليد جوانه نابجا برروي ريشه هايشان دارند و يا گياهان داراي ريشه گوشتي استفاده مي شود. درهنگام استراحت يا خواب گياه و يا اوايل بهار، ريشه هايي را كه قطر 5 تا 6 ميليمتردارند به طول 5/3 تا 15 cm جدا كرده و بطور افقي وگاهي بصورت عمودي با حفظ جهت، در محيط ريشه زايي قرارداده و بوسيله 1 تا 2 cm ماسه نرم آنها را ميپوشانند. ( نظير گل ابريشم و بگونيا دكمه)

قلمه ساقه:

قلمه چوب سخت (خشبي): در درختان خزان دار مانند ياس زرد، انار، انجيرو... قلمه چوب سخت تهيه مي شود. در زمستان كه گياه در حال خواب است، قطعاتي به طول 10 تا 25 cm از شاخه هاي همان سال كه چوب آنها سفت شده و يا شاخه هاي 2 تا 3 ساله تهيه مي كنند. در بعضي گياهان از شاخه هاي يك ساله با مقداري شاخه دو ساله (پاشنه دار و قنداقدار)جهت قلمه استفاده مي كنند.

قلمه چوب نيمه سخت (نيمه خشبي): اين نوع قلمه بيشتر در درختان خزان دار مانند برگ نو يا هميشه سبزهاي پهن برگ مانند مركبات ديده مي شود. در هر زماني از سال براي تهيه اين نوع قلمه مي توان ازشاخه هايي كه چوب آنها كمي سفت شده استفاده نمود ولي اكثراً در بهارازقلمه هايي به طول 14-7 سانتيمتركه فقط برگ هاي انتهايي آن نگه داشته شده اند استفاده مي كنند. 

قلمه چوب نرم: اين قلمه ازانتهاي ساقه هاي نرم و آبدار در حال رشد گياهان خزان دار ( مانند دم موشي) و هميشه سبز (مانند ماگنوليا) بطول 8 تا 10 cm گرفته شده وتحت سيستم مه افشان Mist system و يا رطوبت زياد ريشه دار مي كنند.

قلمه علفي: ازساقه هاي گوشتي و آبدار گياهان علفي (مانند داودي ، حسن يوسف، شمعداني و ميخك) بطول 7 تا 10cm گرفته شده ودر رطوبت زياد ريشه دار مي كنند.

در بعضي كاكتوسها براي جلوگيري از فعاليت قارچها قلمه ها را چند ساعت در محيط خشك قرارمي دهند تا محل زخم مورد نظر خشك شود.

قلمه برگ:

الف - پهنك برگ همراه با دمبرگ: مانند پپروميا

پهنك برگ بدون دمبرگ: مانند بگونيا ركس كه دراين قلمه پشت رگبرگهاي اصلي را در چند نقطه بوسيله چاقوي تيز مي برند و آنرا روي محيط كشت قرار   مي دهند.

در گياهاني مثل بريوفيلوم و كراسولا جوانه هايي در حاشيه برگ ايجاد مي شود كه ازآنها براي تكثير استفاده مي شود. همچنين در گياهي مثل سانسيوريا برگ را به قطعات cm 8 – 5 تقسيم كرده و مي كارند.

ب- قلمه جوانه برگ: پهنك، دمبرگ ، قسمتي از ساقه (cm 2) و همچنين جوانه جانبي در پايين دمبرگ از شاخه هاي همان سال را در عمق  cm5/1 زير ماسه مي كارند بطوريكه برگ با سطخ ماسه تماس داشته باشد مانند عشقه و كامليا.

پيوند زدن:

گروه 1- مجاورتي : شاخه قطع نشده از پايه مادري

گروه 2- جوانه اي

گروه 3- شاخه بريده شده

خوابانيدن:

1- خوابانيدن انتهايي: حفره اي به عمق 15- 8 سانتيمتر روي خاك اطراف گياه حفر كرده و بعد نوك شاخه را در حفره قرار مي دهيم سپس روي آن خاك مي ريزيم.

2- خوابانيدن ساده: مانند خوابانيدن انتهايي حفره اي روي خاك ايجاد كرده وساقه را طوري در خاك قرار مي دهيم كه حدود 20-15 سانتيمتر از آن بيرون باشد. (اگردر قسمت قرارگرفته در زير خاك زخم ايجاد كنيم بهتر است.)

3- خوابانيدن مركب يا مارپيچي : مانند خوابانيدن ساده است با اين تفاوت كه روي يك شاخه چند بار اين عمل را انجام مي دهند.

4- خوابانيدن تپه اي: در گياهاني كه نمي توان شاخه هايشان را خم كرد از اين روش استفاده مي كنند. قبل از رشد بهاري، ساقه را از 3 سانتيمتري سطح خاك قطع كرده و پس از توليد شاخه هاي جانبي نصف طول شاخه ها را با خاك مي پوشانند.( اين عمل را 4-3 بار در فصل رشد تكرار مي كنند)

5- خوابانيدن هوايي(چيني): شاخه هايي را كه قطرآنها بين 18-6 ميلميمتر است انتخاب مي كنند. يك حلقه از پوست به طول 1 سانتيمتر و به فاصله 20 سانتيمتر از نوك شاخه برداشته و يا برشي به طول 5 سانتيمتر روي پوست ايجاد كرده و محل زخم را با تورب خزه مرطوب نگه مي دارند.

تكثيربوسيله پياز و پياز توپر:  درگياهاني مانند پياز نرگس، لاله، سوسن، مريم، گلايل،زعفران و ... از اين روش استفاده مي شود.

تكثير بوسيله تقسيم بوته: درگياهاني مانند ميناي چند ساله، سيرپوس يا بوريا و... از اين روش استفاده مي شود.

تكثير بوسيله ساقه رونده:  درگياهاني مانند توت فرنگي از اين روش استفاده مي شود.

تكثير بوسيله ريزوم يا ساقه زير زميني: درگياهاني مانند شيپوري ،سانسيوريا، اختر و

... در بهار يا پاييز ريزومها را به قطعات 5 تا 10 سانتيمتری تقسيم نموده و مي كاريم.

  تكثير بوسيله غده يا ژوخه: درگياهاني مانند كالاديوم ، سيب زميني و كوكب اين روش ديده مي شود.